De Colombo Tragedie
Levens van drie jonge bekwame oorlogsvliegers voorgoed verwoest
personalia S.H. Spoor


Simon Hendrik Spoor
(Amsterdam, 12 januari 1902 - Batavia, 25 mei 1949) was een Nederlands generaal en commandant van het Nederlands-Indische leger.

Loopbaan

Spoor werd in 1923 benoemd tot tweede luitenant en vervolgde zijn loopbaan in het Indische leger. Hij bracht twee maal langere tijd in Nederland door; eerst om de Hogere Krijgsschool te doorlopen en vervolgens werd hij aangesteld als leraar aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Spoor was in de rang van kapitein verbonden aan de generale staf in Nederlands-Indië toen deze Nederlandse kolonie bij de Tweede Wereldoorlog betrokken raakte en door Japan op 10 januari 1942 werd aangevallen. Spoor ontsnapte ternauwernood samen met collega kapitein Reinderhoff, eveneens bij de generale staf, in het laatste vliegtuig van het vliegveld Andir in de nacht van 8 op 9 maart 1942, terwijl de Japanse strijdkrachten het vliegveld reeds waren genaderd en de overgave van Nederlands-Indië vlak erna zou worden getekend. Beiden mochten uitwijken naar Australië op uitdrukkelijk bevel van de toenmalige legercommandant generaal ter Poorten. Aangekomen in Australië, werden zij toegevoegd aan de kort daarvoor opgerichte NEFIS. Spoor werd hoofd van sectie I van deze dienst en in 1944 werd hij vervolgens benoemd tot directeur van de gehele NEFIS.

Legercommandant in Nederlands-Indie

De benoeming van Spoor tot legercommandant in Nederlands-Indië in de rang van generaal-majoor, tijdelijk luitenant-generaal, volgde in januari 1946. Deze promotie was opmerkelijk omdat hij in dienstjaren feitelijk nog niet toe was een opperofficiersrang te bekleden. Spoor viel echter niet alleen op door zijn militaire capaciteiten, maar ook zijn politieke handigheid vielen in de smaak bij de regering in Den Haag. Als legercommandant gaf Spoor leiding aan de operaties tegen de Indonesische nationalisten (de TNI en ongeregelde strijdgroepen), van welke operaties de zogenaamde politionele acties in 1947 en 1948 de bekendste zijn. Spoor stond aan het hoofd van de grootste legermacht die Nederland ooit buiten het grondgebied in Europa op de been heeft gebracht: circa 120.000 man in 1947 en circa 140.000 man in 1948. De enorme problemen die in Nederlands-Indië ontstonden na de geallieerde overwinning op Japan, in 1945, bezorgden de Nederlandse autoriteiten veel zorgen. Met de benoeming van Spoor hoopte men dat deze zeer slagvaardige officier snel de rust en orde op de eilanden zou kunnen herstellen. Echter, de vertragingen (zo niet tegenwerkingen) die de Nederlandse autoriteiten moesten ondergaan van onder meer de Engelse en Australische regeringen (waardoor maandenlang geen Nederlandse militaire eenheden mochten landen op Java) verergerde de situatie aanzienlijk. In die cruciale maanden konden de verschillende Indonesische nationalistische groeperingen (waaronder communistische alsook islamitische) een greep naar de macht doen. Onderling was men echter ook verdeeld, en naast deze min of meer officiële groeperingen, waren er ook roversbendes actief die dood en verderf zaaiden onder vooral de net uit de Japanse concentratiekampen vrij gekomen Europeanen en Indo Europeanen. Sommige van de Indonesische groeperingen hadden tijdens de tweede wereld oorlog samengewerkt met de Japanners onder het leiderschap van Soekarno. Toen Spoor legercommandant werd was de situatie al zeer ernstig verslechterd, en dreigde anarchie de gehele Indische archipel in vlammen te doen opgaan. Moord, verkrachtingen, roof en plunder waren aan de orde van de dag. In deze brisante situatie moest Spoor orde zien te krijgen.

Overlijden

Op 20 mei 1949 gebruikte Spoor het middagmaal in het restaurant van de jachtclub in Tanjung Priok, ter viering van zijn bevordering tot volwaardig Generaal (vier sterren). Drie dagen later kreeg hij ernstige hartklachten waaraan hij na twee dagen op 47-jarige leeftijd overleed. De disgenoot van Spoor, zijn adjudant ritmeester Smulders was na de lunch ook ernstig ziek geworden. Smulders lag vier dagen in coma. De overige gasten van de jachtclub, die exact hetzelfde hadden gegeten, mankeerden na het eten echter niets. Een accidentele, bacteriële voedselvergiftiging werd daarom uitgesloten. Op het lichaam van Spoor werd geen sectie verricht. Volgens geruchten zou de dood van Spoor samenhangen met de "Zaak vaandrig Aernout", een corruptieonderzoek naar de top van het Indische leger, waarin Spoor opdracht had gegeven naar Aernout diepgravend onderzoek te doen. Sluitend bewijs hiervoor is niet geleverd. De meest aannemelijke doodsoorzaak van Spoor is zijn enorme werkdruk. Spoor had in zijn laatste jaren regelmatig klachten gehad, waaronder een mentale ineenstorting of burn-out in 1943 in Australië, en had regelmatig melding gedaan van zware hoofdpijnen. Ook leed hij aan een structurele overbelasting van zijn functie die zich verhevigde na zijn terugkomst op Java. Na de grote inspanningen gedurende de tweede wereldoorlog had Spoor geen mogelijkheid gehad met verlof te gaan, mede door zijn benoeming tot legercommandant, die zijn werkdruk alleen maar deed toenemen. Ten tijde van het overlijden van Spoor tekende zich reeds een spoedig einde van de Nederlandse aanwezigheid in Indonesië af.

Eerbetoon

Generaal Spoor ontving meerdere onderscheidingen en tevredenheidsbetuigingen; hij werd postuum benoemd tot Commandeur in de Militaire Willems-Orde (in juni 1949 verleend), was Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden, bezat de Bronzen Leeuw en de Medal of Freedom. In april 2009 schonk zijn weduwe Mans Spoor-Dijkema de medailles aan museum Bronbeek. Zijn uniform werd daar al tentoongesteld. In Ermelo bevindt zich de Generaal Spoorkazerne waar het 45 Pantserinfanteriebataljon Regiment Infanterie Oranje Gelderland (RIOG) en het 400 Geneeskundig Bataljon gelegerd zijn.

Bronnen, noten en/of referenties:

  • de Moor, Jaap (mei 2011). Generaal Spoor - Triomf en tragiek van een legercommandant. (nl) Amsterdam: Boom. 488 blz. ISBN 9789085067092. 680.
  • Interview Jaap de Moor [1] over zijn biografie van Spoor, OVT, 8 mei 2011.
  • Schilling, Ton; samensteller. (1953). Spoor, onze generaal - door zijn vrienden en soldaten. (nl) Amsterdam: Meulenhoff. 165 blz.
  • Spoor-Dijkema, Mans (oktober 2004). Achteraf kakelen de kippen. Herinneringen aan Generaal KNIL S.H. Spoor, legercommandant in Nederlands-Indie 30 januari 1946 - 25 mei 1949, opgetekend door zijn weduwe. (nl) Amsterdam: Bataafsche Leeuw. 304 blz. ISBN 9789067075879.
  • Het Depot, Simon Spoor [2]
  • Instituut voor Nederlandse Geschiedenis [3]
  • Zijn onderscheidingen aan Bronbeek gegeven [4]
  • Andere Tijden, 14 mei 2011: 'Het optimisme van generaal Spoor' (video) [5]

Referenties

[1] http:/ / www. geschiedenis24. nl/ ovt/ afleveringen/ 2011/ OVT-08-05-2011/ Generaal-Spoor. html

[2] http:/ / www. hetdepot. com/ GeneraalSpoor. html

[3] http:/ / www. inghist. nl/ Onderzoek/ Projecten/ BWN/ lemmata/ Index/ bwn1/ spoor

[4] http:/ / www. defensie. nl/ actueel/ nieuws/ 2009/ 04/ 16/ 46130305/ eretekenen_generaal_spoor_naar_bronbeek

[5] http:/ / www. tvblik. nl/ andere-tijden/ het-optimisme-van-generaal-spoor


Deze pagina is afkomstig van Wikipedia <https://nl.wikipedia.org/wiki/Simon_Spoor> en valt onder de CC-BY-SA-3.0.




 

 

 









'Een proces dat nooit had mogen plaatsvinden'

Uitspraak van mr. S. J. baron van Tuyll van Serooskerken, de raadsman van de 'hoofdverdachte' de 2de lt. William J.Burck, welke hij in 1981 in een interview met de auteur van het boek 'De Colombo Tragedie' J.C. Bijkerk herhaalde en accentueerde door het 'Plancius proces' te omschrijven als een 'rechterlijke dwaling'.

Mr. S. J. baron van Tuyll van Serooskerken was gepensioneerd oud Secretaris-Generaal Ministerie BUZA, lid van de Raad van State, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en Groot Officier in de Orde van Oranje Nassau.